آینده‌پژوهی منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس با راهبردهای نوآورانه
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، آینده‌پژوهی منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس با تأکید بر راهبردهای نو و سازنده در روابط ایران و عربستان» عنوان طرح پسادکتری است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران و به میزبانی دانشگاه تهران توسط رضا رحیمی با راهنمایی کیومرث یزدان‌پناه درو انجام شده و با موفقیت به پایان رسیده است.
رحیمی با مدرک دکتری تخصصی علوم جغرافیایی – جغرافیای سیاسی از دانشگاه تهران درباره این طرح گفت: با وجود اشتراکات فراوانی که میان کشورهای حاضر در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، نظامی، جغرافیایی و… وجود دارد، در دهه‌های گذشته آنچه که بر روابط کشورهای این منطقه بهویژه روابط میان ایران و عربستان به‌عنوان دو قدرت برتر و مؤثر منطقه حاکم بوده است، دستاوردی جز رقابت، تنش و تشدید بحران‌های ژئوپلیتیکی نداشته است.
وی در همین رابطه افزود: اگر برخی همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه محدود را از فضای کلی حاکم بر منطقه ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس مستثنی کنیم، رقابت‌ها و تنش‌های شکل‌گرفته میان کشورهای منطقه در سال‌های گذشته دستاوردی جز تشدید بحران‌های ژئوپلیتیکی نداشته است؛ شرایطی که به‌صورت پیوسته به کشورهای منطقه هزینه‌های سنگینی را وارد کرده و همچنین فرصت هرگونه همگرایی و هم‌افزایی را برای عبور از تنش‌ها و رسیدن به یک تعامل سازنده از بین برده است.
رحیمی ادامه داد: نابه‌سامانی‌های موجود در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس که از سوی برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و بهویژه عربستان سعودی به آن دامن‌زده می‌شود و پیشتر از حمایت‌های مستقیم دولت ایالات متحده آمریکا نیز برخوردار بود، امنیت و منافع ملی ایران و منطقه را به شدت تحت تأثیر خود قرار داد و پیامدهایی مانند کاهش نفوذ ژئوپلیتیکی ایران در جنوب غرب آسیا، افزایش فرصت‌های جدیدی از ماجراجویی‌های منطقه‌ای برای آمریکا و هم‌پیمانان منطقه‌ای این کشور و متأثر شدن امنیت جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف را به همراه داشت.
این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: اکنون با درک خسارت‌های استمرار تنش‌های منطقه‌ای و با تغییر شرایط مثل عدم تمایل آمریکا برای افزایش هزینه‌ها در منطقه و نیز مشاهده گرایش حاکمیت عربستان برای بهبود روابط با ایران، ضرورت مطالعه در مورد زمینه‌ها و دلایل شکل‌گیری روندهای جدید منطقه و بررسی امکان‌های مطلوب پیش‌روی ایران برای رقم زدن یک شرایط بهتر در راستای منافع کلان ملی به خوبی احساس می‌شود.
وی یادآور شد: به دلیل نقش‌آفرینی کلیدی ایران و عربستان در تحولات ژئوپلیتیکی خلیج فارس، یافتن سازوکارهایی که با محور قرار دادن روابط نو و سازنده میان این دو کشور به افزایش زمینه‌های همگرایی و کاهش زمینه‌های تنش و درگیری منجر شود، می‌تواند نویدبخش آینده‌ای بهتر همراه با تضمین منافع ملی همه کشورهای حاضر در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس باشد.
وی خاطرنشان کرد: این پژوهش با درک این مسأله و فرصت‌های پیش رو به دنبال شناسایی و تعیین نقش و جایگاه مهم‌ترین بازیگران اثرگذار بر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه، ارزیابی فنی اهداف و رویکردهای آن‌ها و طراحی سناریوهای مطلوب برای بهبود روابط کشورها بهویژه روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت اثرگذار و مهم منطقه است.
رحیمی در پایان عنوان کرد: تأکید بر مسائل و موضوعات اقتصادی، افزایش تعامل منطقه‌ای در حوزه انرژی، آب و محیط زیست، پرهیز از دامن زدن به مسائل اختلافی به ویژه در حوزه‌های ایدئولوژیک و یاری گرفتن از قدرت‌های فرامنطقه‌ای همسو مانند چین و روسیه از جمله کلیدی‌ترین اقداماتی است که در بخش نتیجه‌گیری این پژوهش به آن‌ها اشاره شده و با استفاده از تکنیک‌های آماری و آینده پژوهی برای اجرا و به نتیجه رساندن آن‌ها برنامه‌ریزی شده است.
